1- ÜYE ÜLKELERDE İKAMET EDEN TÜRK İŞÇİLERİNİN SERBEST DOLAŞIMLARINA İLİŞKİN 1/80 SAYILI ORTAKLIK KONSEYİ KARARINI YORUMLAYAN 30.9.1987 TARİH VE C-12/86 SAYILI M. DEMİREL KARARI
Ankara Anlaşması’nın 7’nci maddesi ile birlikte değerlendirildiğinde Ankara Anlaşması’nın 12’nci ve Katma Protokol’ün 36’ncı maddesi, üye ülkelerde ikamet eden Türk işçilerin aile birleşimine yönelik yeni kısıtlayıcı düzenlemelerin getirilmesini yasaklar.
2- 1/80 SAYILI ORTAKLIK KONSEYİ KARARININ AVRUPA TOPLULUĞU ÜYESİ ÜLKELERDE DOĞRUDAN UYGULANIR OLDUĞUNA İLİŞKİN 20.9.1990 TARİH VE C-192/89 SAYILI S. Z. SEVİNCE KARARI
1. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören Ortaklık Konseyi’nin 20.12.1976 tarih ve 2/76 sayılı ve 19.9.1980 tarih ve 1/80 sayılı kararları, Avrupa Ekonomik Topluluğu Anlaşması’nın 177’nci maddesinin uygulama kapsamına girer.
2. 2/76 sayılı Kararın 2’nci maddesinin 1. fıkrasının b bendi ve/veya 1/80 sayılı Kararın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası ile 2/76 sayılı Kararın 7’nci maddesi ve/veya 1/80 sayılı Kararın 13’üncü maddesi, Avrupa Topluluğu üyesi ülkelerde doğrudan etkiye sahiptir.
3. 2/76 sayılı Kararın 2’nci maddesinin 1‘inci fıkrasının b bendinde ve/veya 1/80 sayılı Kararın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmünde belirtilen “yasal çalışma” tanımı, oturma hakkını reddeden karara karşı yaptığı itirazın reddine ilişkin kararın uygulanmasının ertelendiği süre zarfında bir işte çalışmasına izin verilen bir Türk işçisinin durumunu kapsamaz.
3- GEÇERLİ BİR ÇALIŞMA İZNİ İLE AYNI İŞVEREN NEZDİNDE 1 YILDAN FAZLA SÜRE ÇALIŞMIŞ TÜRK VATANDAŞLARININ BU ÇALIŞMA İZNİNİ UZATTIRMA HAKLARININ BULUNDUĞUNA İLİŞKİN 16.12.1992 TARİH VE C- 237/91 SAYILI K. KUŞ KARARI
1. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK ’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmü aşağıdaki şekilde yorumlanmalıdır:
Bir Türk işçisinin milli hukuk düzenlemeleri çerçevesinde yargıya intikal etmiş bir dava süresince kendisine oturma izni verilmiş olmasından dolayı çalıştığı süreler, söz konusu kararda öngörülen en az 4 yıllık çalışma koşulunun yerine getirilmesinde dikkate alınmaz. İlgilinin ikamet hakkının ilk kademe mahkemesi kararıyla teyid edilmiş olması bu durumu değiştirmez.
2. 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 1’inci bendinin aşağıdaki şekilde yorumlanması gerekir:
Üye bir ülkede, bu ülke vatandaşı ile evlenmek için oturma izni almış olan ve burada geçerli bir çalışma izni ile aynı işveren nezdinde 1 yıldan fazla bir süre çalışmış Türk vatandaşının, bu çalışma iznini uzattırma hakkı vardır. Çalışma iznini uzattırma başvurusuna karar verilmesi esnasında söz konusu evliliğin ortadan kalkmış olması durumu değiştirmez.
3. 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 1’inci ve 3’üncü bendlerinde belirtilen koşulları yerine getiren bir Türk işçisi, çalışma izninin dışında oturma iznini de uzattırmak için bu hükümlere istinad edebilir.
4- EBEVEYNİ İŞÇİ OLAN MESLEK/YÜKSEKOKUL EĞİTİMİNİ TAMAMLAYAN TÜRK VATANDAŞININ ÇALIŞMA İZNİNİN BULUNDUĞUNA İLİŞKİN 5.10.1994 TARİH VE C-355/ 93 SAYILI H. EROĞLU KARARI
1. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 1’inci hükmü aşağıdaki şekilde yorumlanmalıdır:
Yüksek okul mezunu olup, 2 yıllık bir süre için belirli bir amaca bağlı, geçici nitelikte oturma izni (Aufenthaltsbewilligung) bulunan ve bir mesleki faaliyet çerçevesinde bilgilerini derinleştirmesi veya ihtisas alanı olan branşta staj yapması amacıyla birden fazla çalışma izni verilmiş olan bir Türk vatandaşının, bir işveren nezdinde 1 yıldan fazla ve müteakiben bir diğer işveren nezdinde 10 ay çalışmış olması, ilk işveren nezdindeki çalışma izninin yenilenmesi hakkını doğurmaz.
2. 1/80 sayılı OKK’nın 7’nci maddesinin 2’nci fıkrasında belirtilen şartları yerine getiren bir Türk vatandaşı, bu nedenle ilgili üye devlette her türlü iş arzını cevaplandırma hakkına, buna istinaden de oturma izninin uzatılması talebini bu madde hükmüne istinad ettirme hakkına sahiptir.
5- ULUSAL MEVZUAT UYARINCA OTURMA VE ÇALIŞMA İZNİ ALINMASINI GEREKTİRMEYEN BİR İŞTE ÇALIŞAN TÜRK İŞÇİSİNİN ÇALIŞMASININ YASAL ÇALIŞMA OLDUĞUNA İLİŞKİN 6.6.1995 TARİH VE C- 434/ 93 SAYILI A. BOZKURT KARARI
1. Uluslararası kamyon sürücüsü olarak çalışan bir Türk işçisinin, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında bir ortaklık tesisi amacıyla 12.9.1963 tarihinde Ankara’da imzalanan ve Bakanlar Konseyi’nin 23.12.1963 tarih ve 64/732/EWG sayılı Kararı ile Topluluk adına kabul edilen Anlaşma uyarınca kurulan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası gereğince bir üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil olup olmadığı hususu, başvuru sahibinin bu üye ülke ile yeterli ölçüde yakın bir ilişki içinde olup olmadığı kıstasına dayalı olarak ulusal mahkeme tarafından belirlenir. Bu belirlemede özellikle kişinin nerede işe alındığı, ücret veya maaş ilişkisindeki işin hangi ülkede görüldüğü, hangi ülkenin istihdam ve sosyal güvenlik mevzuatının uygulandığı gibi hususlar dikkate alınmalıdır.
2. Ulusal mevzuat uyarınca üye ülke makamlarından oturma ve çalışma izni alınmasını gerektirmeyen bir işte çalışan Türk işçisinin, bu üye ülkedeki çalışması, 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası anlamında yasal çalışmadır. Bu yasal çalışmanın mevcudiyeti ilgili kişi için ikamet hakkını da içerir.
3. Ortaklık Konseyi’nin 1/80 sayılı Kararı’ nın 6’ncı maddesinin 2‘nci fıkrası, bir ülkenin yasal iş piyasasına dahil olup, bir iş kazası sonucu sürekli işgöremez duruma gelen bir Türk işçisine bu ülkede kalma hakkını vermez.
6- BİR TÜRK İŞÇİSİNE YENİ BİR İŞ BULMAK AMACIYLA UYGUN BİR SÜRE VERİLECEĞİNE İLİŞKİN 23.1.1997 TARİHLİ VE C- 171/ 95 SAYILI R. TETİK KARARI
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü bendi, bir üye ülkede 4 yıldan fazla bir süredir yasal olarak istihdam edilmekte iken aynı ülkede yeni bir iş olanağı bulmak için kendi isteği ile işinden ayrılan, ancak hemen yeni bir iş ilişkisine giremeyen bir Türk işçisinin, söz konusu ülkede yürürlükte bulunan mevzuata uygun olarak o ülkenin iş piyasasında iş arayan olarak kayıtlı olma ve iş almaya hazır olma şartını yerine getirmesi halinde söz konusu ülkede ücret veya maaş ilişkisinde yeni bir iş bulmak amacıyla uygun bir süre ikamet izni verilmesi gerektiği şeklinde yorumlanmalıdır.
“Uygun Süre“ ile ilgili bir düzenlemenin üye ülkenin mevzuatında yer almaması halinde bu hususun tesbiti, konunun intikal ettirileceği ulusal mahkemenin görevidir. Bununla birlikte tespit edilecek süre, söz konusu kişinin yeni bir iş bulmasına ilişkin gerçek şansını engellemeyecek yeterli bir süre olmalıdır.
7- AİLE FERDLERİNİN ÖNGÖRÜLEN 3 YILLIK İKAMET SÜRESİ BOYUNCA İŞÇİ İLE BİRLİKTE OTURMA KOŞULUNA İLİŞKİN 17.4.1997 TARİH VE C- 351/95 SAYILI KADIMAN KARARI
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’ nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesine göre, bir üye ülkenin yetkili makamlarının, bir Türk işçisinin bu hüküm kapsamına giren aile fertlerinin bu üye ülkedeki ikametlerini, bu maddenin 1’inci hükmünde öngörülen 3 yıllık süre esnasında işçi ile birlikte ikamet etme koşuluna bağlamaları engellenemez. Bununla birlikte nesnel nedenler, ilgili aile ferdinin Türk işçisinden ayrı yaşamasını haklı kılabilir.
1/80 sayılı OKK’ nın 7’nci maddesinini 1’inci cümlesinin 1’inci hükmü, ilgili aile ferdinin, üye ülkede kaideten, kesintisiz 3 yıl ikamet etmesi gerektiği şeklinde yorumlanmalıdır. Bu hüküm çerçevesinde, 3 yıllık yasal ikamet süresinin hesaplanmasında ilgili aile ferdinin, anavatanında arzusu hilafına kaldığı 6 ayı aşmayan sürelerin de dikkate alınması gerekir. Aynı ölçüt; ilgili aile ferdinin geçerli bir oturma izni olmadığı ve fakat üye ülke yetkili makamlarının bu nedenden ötürü ülkedeki ikametinin yasallığını sorgulamaksızın kendisine yeni bir oturma izni verdikleri süre içinde geçerlidir.
8- BİR TÜK İŞÇİSİNİN OTURMA İZNİNİN UZATILMASININ BU İŞÇİNİN AYNI İŞVEREN NEZDİNDE ARALIKSIZ 1 YIL ÇALIŞMIŞ OLMASI KOŞULUNA BAĞLI OLDUĞUNA İLİŞKİN 29.5.1997 TARİH VE C- 386/ 95 SAYILI EKER KARARI
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 1’inci hükmü, bir üye ülkede bulunan bir Türk işçisinin oturma izninin uzatılmasının, bu işçinin bir ve aynı işveren nezdinde aralıksız 1 yıl süreyle yasal çalışmış olması koşuluna bağlı olduğu şeklinde yorumlanmalıdır.
9- HİLE YAPMAK SURETİYLE ALINAN İKAMET İZNİYLE ÇALIŞMIŞ TÜRK İŞÇİSİNİN ÇALIŞMIŞLIĞININ YASAL ÇALIŞMA SAYILMAYACAĞINA İLİŞKİN 5.6.1997 TARİH VE C-285 /95 SAYILI S. KOL KARARI
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası, bulunduğu üye ülkede mahkumiyetine neden olan bir sahtekarlık yapmak suretiyle aldığı ikamet iznine dayanarak çalışmış olan bir Türk işçisinin, bu madde hükmü kapsamında “yasal çalışma” koşulunu yerine getirmiş sayılmayacağı şeklinde yorumlanmalıdır.
10- ELDE EDİLEN HAKLARDAN TÜRK VATANDAŞLARINI PEŞİNEN YOKSUN BIRAKACAK MEVZUAT DÜZENLEMELERİNİN HUKUKA AYKIRILIĞINA İLİŞKİN 30.9.1997 TARİH VE C-98/96 SAYILI K. ERTANIR KARARI
1. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 3’üncü fıkrası, bir üye devlete uzman aşçı v.b. bazı kategorideki Türk işçilerine bu Kararın 6’ncı maddenin 1’inci fıkrasının 1‘den 3’üncü hükümlerinde sağlanan haklardan peşinen yoksun bırakacak mahiyette mevzuat düzenleme yetkisi vermediği şeklinde yorumlanmalıdır.
2. Uzman aşçı olarak bir üye ülkede aralıksız 1 yıldan fazla bir ve aynı işveren nezdinde yasal olarak çalışmış olan bir Türk vatandaşı, 6’ncı maddenin 1’inci fıkrası anlamında söz konusu üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil ve orada yasal olarak istihdam edilmekte sayılır. Bu durumdaki bir Türk vatandaşının, çalışma ve oturma izinlerinin verilmesi sırasında, söz konusu izinlerin en fazla 3 yıl süreyle, belli bir işle sınırlı olarak ve belli bir işveren nezdinde verilmiş olduğu belirtilmiş olsa bile, oturma izninin uzatılması hakkı vardır.
3. 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasında belirtilen yasal çalışma sürelerinin hesaplanmasında, Türk işçisinin üye ülkede geçerli bir oturma veya çalışma izni olmaksızın geçirdiği ve 6’ncı maddenin 2’nci fıkrası kapsamına da girmeyen kısa dönemlerin, üye ülke yetkili makamlarının sözkonusu dönemler nedeniyle ilgilinin ülkedeki ikametinin yasallığını sorgulamaksızın kendisine yeni bir oturma ve çalışma izni vermiş olmaları halinde, dikkate alınır.
11- BİR TÜRK İŞÇİSİNİN ÜYE ÜLKEDE SINIRLI OLARAK VERİLDİĞİNİ AÇIKCA KABULLENDİĞİ BİR OTURMA İZNİNİ SONRADAN UZATMAK İSTEMESİNİN HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI SAYILMAYACAĞINA İLİŞKİN 30.9.1997 TARİH VE C-36/96 SAYILI F. GÜNAYDIN KARARI
1. Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası, bir üye ülkede kesintisiz 3 yıldan fazla bir süreyle bir ve aynı işveren nezdinde yasal olarak gerçek ve salt ekonomik mahiyette bir faaliyette bulunmuş, çalışma koşulları aynı işveren nezdinde veya aynı sektörde bir başka işveren nezdinde aynı veya benzeri işlerde çalışan diğer işçilerin çalışma koşullarından nesnel olarak farklılık göstermeyen bir Türk işçisinin, bu madde anlamında söz konusu üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil ve orada yasal olarak istihdam edilmekte olduğu şeklinde yorumlanmalıdır.
Bu nedenle, belirtilen konumdaki bir Türk vatandaşının, üye ülkede belli bir işveren nezdinde ve bu işverenin Türkiye’deki bir işyerinde çalışacağı işi tanımak ve buna hazırlanmak amacıyla sadece geçici mahiyette bağımlı olarak çalışmasına (ücretli istihdam) izin verilmiş ve oturma ile çalışma izinlerini sadece bu amaçla almış olmasına bakılmaksızın oturma izninin uzatılması hakkı vardır.
2. Bir Türk işçisinin, söz konusu üye ülkede sınırlı olarak verildiğini açıkça kabullendiği bir oturma iznini sonradan uzatmak istemesi, hak‘kın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmez. Söz konusu işçinin, üye ülkede mesleki becerilerini geliştirme amacıyla bağımlı çalışmasını müteakip Türkiye’ye dönme niyetini beyan etmiş olması, ulusal mahkemenin, bu işçinin sadece üye ülkede çalışma ve oturma izni almak amacıyla sahte beyanda bulunduğuna dair bir tespiti olmadıkça, 1/80 sayılı Kararın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasıyla sağlanan haklardan yararlanmasına engel teşkil etmez.
12- İŞ PİYASASINA GİRİŞ İÇİN MESLEKİ EĞİTİMİNİ TAMAMLAYAN TÜRK VATANDAŞININ ANNE VE BABASINDAN BİRİNİN BULUNULAN ÜYE ÜLKEDE GEÇMİŞTE EN AZ 3 YIL YASAL ÇALIŞMIŞLIĞI OLMASINA İLİŞKİN 19.11.1998 TARİH VE C-210/ 97 SAYILI H. AKMAN KARARI
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK‘nın 7’nci maddesinin 2’nci cümlesi, bir üye ülkede mesleki eğitimini tamamlayan bir Türk vatandaşının, anne ya da babasından birinin bu üye ülkede geçmişte en az 3 yıl yasal olarak çalışmış olması kaydıyla her türlü işe talip olma ve buna bağlı olarak da oturma izni verilmesini talep etme hakkı vardır.
Söz konusu kişinin bu üye ülkede çalışma hayatına girmek istediği sırada ebeveyninin artık bu ülkede çalışması veya ikamet etmesi gerekli değildir.
13- AYNI İŞVEREN NEZDİNDE YASAL VE KESİNTİSİZ OLARAK 1 YILDAN FAZLA ÜCRET KARŞILIĞINDA FAALİYETTE BULUNMUŞ BİR TÜRK VATANDAŞININ YASAL İŞ PİYASASINA DAHİL OLDUĞUNA İLİŞKİN 26.11.1998 TARİH VE C-1/ 97 SAYILI M. BİRDEN KARARI
Bir üye ülkede süresiz çalışma iznine dayanarak aynı işveren nezdinde yasal ve kesintisiz olarak 1 yıldan fazla bir süreyle gerçek ve salt ekonomik mahiyette bir faaliyette bulunmuş ve bu faaliyet için öngörülen mutad ücreti almış olan bir Türk vatandaşı, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası anlamında bu üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil ve orada yasal olarak istihdam edilmekte sayılır.
Bu durumdaki bir Türk vatandaşı, aynı işveren nezdinde işyerini muhafaza ediyor ise, yürüttüğü ekonomik faaliyetin, bu üye ülkenin mevzuatı uyarınca sayıca sınırlı bir grubun iş piyasasına girişini kolaylaştırmak amacına yönelik ve ayrıca kamu kaynaklarıyla finanse edilmiş olması halinde bile, oturma iznini uzattırma hakkına sahiptir.
14- TÜRK VATANDAŞLARININ ÜYE ÜLKEDEN HANGİ ŞARTLARDA SINIRDIŞI EDİLEBİLECEKLERİNE İLİŞKİN 10.2.2000 TARİH VE C-340/97 SAYILI Ö. NAZLI KARARI
1. Bir üye ülkede yasal ve kesintisiz olarak 4 yıldan fazla çalışmış, takiben işlediği bir suç nedeniyle 1 yıldan fazla bir süre tutuklu kalmış, bilahare mahkumiyetine karar verilmiş, ancak cezası tecil edilmiş ve tutukluluk süresi boyunca bir işte çalışamamış olan bir Türk işçisi, tahliye edilmesinden sonra uygun bir süre zarfında tekrar bir işyeri bulması halinde, bu üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil olma hakkını kaybetmez.
Bu durumdaki Türk işçisi, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası gereğince, seçmiş olduğu ücret veya maaş ilişkisindeki her işe serbestçe girme hakkından yararlanabilmek için oturma iznini uzattırma hakkına sahiptir.
2. 1/80 sayılı OKK’nın 14’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının, bu Kararın sağladığı haklara sahip olan bir Türk vatandaşına, kişisel davranışlarının, üye ülkenin kamu düzenini bozabilecek başkaca ağır suçlar işleyeceğine dair bir varsayıma somut neden teşkil etmemesine rağmen, diğer yabancılar üzerinde caydırıcı bir etki sağlamak amacıyla sınırdışı edilme tedbiri uygulanmasına engel teşkil edeceği şeklinde yorumlanması gerekir.
15- İKAMET İZNİNİN ÜYE ÜLKEDE UZATILMASINA İLİŞKİN 16.3.2000 TARİH VE C- 329/97 SAYILI S. ERGAT KARARI
Bir üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil bir Türk işçisi ile aile birleştirmesi çerçevesinde izin alarak bu ülkeye gelmiş ve orada 5 yıldan fazla bir süre yasal olarak ikamet etmiş ve aralıklı olarak çeşitli işlerde yasal olarak çalışmış olan bir Türk vatandaşı, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesinin 2’nci hükmünden doğan haklarını (burada üye ülkede ikamet izninin uzatılması hakkı) uzatma dilekçesini verdiği tarihte izninin geçerlilik süresi sona ermiş ve yetkili ulusal daire, talebini reddetmiş olsa dahi kaybetmez.
16- MUVAZALI EVLİLİK BİRLİĞİ İÇERİSİNDE İŞ PİYASASINA DAHİL OLAN BİR TÜRK VATANDAŞININ ÇALIŞMA HAKKINA İLİŞKİN 22.6.2000 TARİH VE C-65/98 SAYILI S. EYÜP KARARI
Üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil bir Türk işçisinin eşi olarak, aile birleştirmesi çerçevesinde üye ülkeye gelmesine izin verilen eş, 1/80 sayılı OKK’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesinde öngörülen 3 yıllık bekleme süresini doldurmadan eşinden ayrılmış olsa dahi, ayrıldığı eş ile yeniden evleninceye kadar onunla aralıksız birlikte yaşamış olması kaydıyla, 1/80 sayılı OKK’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesinin 1’inci hükmünde öngörülen şartları yerine getirmiş sayılır.
Bu Türk vatandaşı eşin, yasal ikametgahı anılan hüküm anlamında bu üye ülke olup, 3 yıllık bekleme süresini doldurduktan sonra bu madde hükmüne dayanarak her türlü iş için başvurma hakkı, 5 yıllık bekleme süresini doldurduktan sonra ise arzu ettiği her türlü işte çalışma hakkı bulunmaktadır.
17- SADECE MESLEK EĞİTİMİ İÇİN GEÇERLİ VİZE İLE ÜLKEYE GİRİŞ YAPMIŞ BİR TÜRK VATANDAŞININ ÜYE ÜLKENİN YASAL İŞ PİYASASINA DAHİL OLMA ŞARTLARINA İLİŞKİN 19.11.2002 TARİH VE C-188/00 SAYILI B. KURZ KARARI
1. Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının,
• sadece mesleki eğitim için geçerli bir vize ile bir üye ülkeye girişine izin verilmiş,
• mesleki eğitimi çerçevesinde belli bir işveren nezdindeki faaliyetiyle sınırlı olarak eğitim amaçlı oturma izni verilmiş ve
• bu bağlamda söz konusu işveren için fiilen ve gerçek ekonomik değeri olan bir faaliyette bulunmuş, bunun karşılığı olarak yaptığı işe uygun bir ödenek almış bir Türk vatandaşının, bu üye ülkenin yasal iş piyasasına dahil olan ve yukarıda belirtilen hüküm çerçevesinde düzenli bir işte çalışan işçi olarak tanımlanması gerektiği şeklinde yorumlanmalıdır.
Böyle bir Türk vatandaşı, işvereni nezdinde en az 4 yıllık aralıksız bir süre boyunca çalışmış ise, bu üye ülkede 1/80 sayılı Karar’ın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmü uyarınca ücret veya maaş ilişkisinde seçmiş olduğu her işe serbestçe girme hakkına ve buna bağlı olarak da ikamet hakkına sahiptir.
2. 1/80 sayılı Karar’ın bir hükmünün öngördüğü koşulları yerine getirmiş ve bundan meydana gelen hakları elde etmiş bir Türk vatandaşının zorla sınırdışı edilmesi halinde Topluluk Hukuku, zorla sınırdışı etme işleminin yarattığı etkilerin sınırlandırıldığı süre boyunca oturma izni verilmesini yasaklayan bir ulusal düzenlemenin uygulanmasını engeller.
18- 3/80 SAYILI OKK’NIN 12’NCİ 13’ÜNCÜ MADDELERİNİN ÜYE ÜLKELERDE DOĞRUDAN ETKİYE SAHİP OLMADIKLARINA İLİŞKİN 10.9.1996 TARİH VE C-277/ 94 SAYILI Z. TAFLAN (MET) KARARI
1. 3/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı, kabul edildiği 19 Eylül 1980 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten itibaren taraflar için bağlayıcıdır.
2. Ortaklık Konseyi, 3/80 sayılı OKK’nın uygulanması için gerekli yasal düzenlemeleri yapmadığı sürece bu OKK‘nın 12’nci ve 13’üncü maddeleri üye ülkelerde doğrudan etkiye sahip değildir. Bu nedenle, kişiler bu maddelere dayanarak üye ülkelerde hak taleplerinde bulunamazlar.
19- TÜRK VATANDAŞLARININ ÇOCUK PARASI HAK SAHİPLİĞİNE İLİŞKİN 4.5.1999 TARİH VE C-262/ 96 SAYILI S. SÜRÜL KARARI
1. Avrupa Toplulukları üyesi ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin Türk işçilerine ve aile fertlerine uygulanmasına ilişkin 19.9.1980 tarihli ve 3/80 sayılı OKK’nın 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrası, bir üye ülkeye çocuk parası haksahipliği için kendi vatandaşlarından sadece ülkede ikamet etme koşulunu yerine getirmelerini talep ederken, 3/80 sayılı OKK kapsamında olup, ülkesinde ikamet etmesine izin verdiği, ancak sadece belirli bir amaca yönelik, süreli oturma izni (Aufenthaltsbewilligung) sahibi olan bir Türk vatandaşının çocuk parası haksahipliğini, çalışma amaçlı oturma izni (Aufenthaltserlaubnis) veya oturma hakkı (Aufenthaltsberechtigung) sahibi olma koşuluna bağlamasını yasaklar.
2. Bu Kararın alındığı tarihten (04.05.1999) önce idari itiraz veya yargı yoluna başvurulmamış olması halinde, 3/80 sayılı Kararın 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının üye ülkelerde doğrudan etkiye sahip olduğu savıyla hak talebinde bulunulamaz.
20- SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNA YAPILAN İLK BEYANDAKİ DOĞUM TARİHİNİN ESAS ALINMASINA İLİŞKİN 14.3.2000 TARİH C-102/98 VE C-211/98 SAYILI İ. KOÇAK İLE R. ÖRS KARARI
Avrupa Toplulukları üyesi ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin Türk işçilerine ve aile fertlerine uygulanmasına ilişkin 19.9.1980 tarih ve 3/80 sayılı OKK’nın 3’üncü maddesinin 1’inci fıkrası, bir üye ülkenin, yaşlılık aylığı bağlanması ve bu nedenle kişiye tahsis edilen sigorta numarasının belirlenmesi amacıyla, ilgili kişinin o üye ülkedeki sosyal güvenlik kurumuna yaptığı ilk beyanındaki doğum tarihini esas almasını öngören ve ancak „aslı„ söz konusu ilk beyandan önceki bir tarihte düzenlenmiş bir belgenin ibrazı halinde başka bir doğum tarihini dikkate almasına cevaz veren bir mevzuatı, Türk işçilerine uygulamasını engellemeyeceği şeklinde yorumlanmalıdır.
21- YERLEŞME HAKKI VE HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMINA YENİ KISATLAMALAR GETİRİLEMEYECEĞİNE İLİŞKİN 11.5.2000 TARİH VE C-37/98 SAYILI A. SAVAŞ KARARI
Bir taraftan Türkiye Cumhuriyeti, diğer taraftan Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Topluluk üyesi ülkelerce 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 23 Aralık 1963 tarih ve 64/732/ EWG sayılı Konsey Kararı ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye arasında Ortaklık tesisine ilişkin Anlaşmanın 13’üncü maddesi ile 23 Kasım 1970 tarihinde Brüksel’de imzalanan ve 19 Aralık 1972 tarih ve EWG Nr. 2760/72 sayılı Konsey Tüzüğü ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 2’nci fıkrası, üye ülkelerin iç hukuk düzeninde doğrudan uygulanabilir Topluluk kuralı değildir.
Katma Protokolün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası (Taraflara, yerleşme hakkına ve hizmetlerin serbestçe ifasına yeni kısıtlamalar koymama yükümlülüğü getirmektedir) üye ülkelerde doğrudan etkiye sahiptir.
Katma Protokolün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası, bir üye ülkenin ulusal göç yasasını ihlal etmek suretiyle bu üye ülkede ikamet etmiş ve bağımsız çalışan olarak mesleki faaliyette bulunmuş bir Türk vatandaşına, bu üye ülkeye yerleşme hakkı ve bunun sonucu olarak ikamet hakkı bahşetmez.
Bununla birlikte, Katma Protokolün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası, bu Protokolün üye ülkede yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Türk vatandaşlarının yerleşme özgürlüğüne ve ikamet hakkına yeni ulusal kısıtlamalar getirilmesini yasaklar.
Üye ülkedeki yargılama sürecinde davacıya uygulanan düzenlemelerin, Katma Protokolün yürürlüğe girdiği tarihte geçerli olan düzenlemelere kıyasla daha olumsuz olup olmadığı hususunun tespitine yönelik üye ülke iç hukuk düzeninin yorumlanması, ulusal mahkemenin görevidir.
22- SENDİKAL HAKLARIN UYGULAMASINDA TÜRK VATANDAŞLARININ EŞİTLİĞİNE İLİŞKİN 08.05.2003 TARİH VE C-171/01 SAYILI KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 10’uncu maddesinin 1’inci fıkrası,
• bu düzenleme üye ülkelerde doğrudan etkiye sahiptir ve
• düzenli iş piyasasına dahil olmuş Türk işçilerinin, işçilerin menfaatlerini temsil eden ve savunan, Avusturya İşçi Odaları gibi bir kuruluşun genel kuruluna seçilebilir olma hakkını ortadan kaldıran üye ülkelerin düzenlemeleri bu düzenlemeye aykırıdır
şeklinde yorumlanmalıdır.
23- TÜRK VATANDAŞLARININ ÜYE ÜLKE MEVZUATININ ALEYHTE HÜKÜMLERİNE KARŞI ULUSAL MAHKEMELERDE DAVA AÇABİLME HAKLARINA İLİŞKİN 21.10.2003 TARİH C-317/01 SAYILI İLE C- 369/01 SAYILI N. ŞAHİN VE E. ABATAY KARARI
1. 23.11.1970 tarihinde Brüksel’de imzalanan, Konsey’in Topluluk adına 19.12.1972 tarihli, 760/72 sayılı Tüzüğü ile sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye arasında tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin, 19.09.1980 tarihli 1/80 sayılı Karar’ının 13’üncü maddesi üye ülkelerde doğrudan uygulanabilir olup, söz konusu hükümlerin kapsamına giren Türk vatandaşları, üye ülke mevzuatının aleyhte hükümlerinin uygulanmasını önlemek için ulusal mahkemelerde bu hükümlere istinad ederek dava açabilirler.
2. Bu hükümler, bunlarla ilgili hukuki işlemin üye ülkede yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yerleşme hakkına, hizmetlerin serbest dolaşımı ile işçilerin serbest dolaşımına iç hukuk düzenlemelerinde yeni kısıtlamalar getirilmesini genel olarak yasaklar.
3. 1/80 sayılı Kararın 13’üncü maddesinin, Türk vatandaşlarına, bir üye ülkede, sadece usulüne uygun ikamet ettikten sonra değil, bu ülkeye tedricen uyum sağlayabilmek için yeteri kadar uzun bir ikamet süresinde de uygulanması gerekir.
4. Katma Protokolün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrasının, mahreç-dava konusuna benzer durumlarda hizmetin bir üye ülkede verilmesi kaydıyla Türkiye’ den kara yoluyla mal nakliyelerine de uygulanması gerekir.
5. Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrasının, sadece, merkezi Türkiye’de olup, bir üye ülkede hizmet veren işletmelere değil, aynı zamanda hizmetlerin serbest dolaşımına yeni bir kısıtlama getirilmesine karşı çıkmak için bu işletmelerin çalışanlarına da uygulanması gerekir.
Merkezi bir üye ülkede bulunan bir işletme, hizmet alıcısının aynı üye ülkede bulunması halinde, böyle bir kısıtlamaya karşı söz konusu hükme istinad edemez.
6. Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası, bir üye ülkenin ulusal mevzuatında, merkezi Türkiye’de bulunan bir işletmenin, bu üye ülkede hizmet sunması için çalışma izni almakla yükümlü kılınmasını öngören bir düzenleme yapılmasını, eğer böyle bir çalışma izni alınması, bu Katma Protokol’ün yürürlüğe girmesinden önce gerekli değilse yasaklar.
7. Mahreç davada davacı konumundaki Türk vatandaşlarına uygulanan milli mevzuatın, bu Katma Protokol’ün yürürlüğe girdiği tarihte geçerli olan mevzuattan daha az olumsuz olup olmadığının tespiti, ulusal mahkemelerim görevidir.
24- BİR TÜRK İŞÇİSİNİN 21 YAŞINI DOLDURMAMIŞ OĞLUNUN AİLE BİREYİ SAYILDIĞINA İLİŞKİN 30.09.2004 TARİH VE C- 275/02 SAYILI E. AYAZ KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesi, bir üye ülkenin düzenli iş piyasasına dahil olmuş bir Türk işçisinin 21 yaşını henüz doldurmamış veya nafaka alan üvey oğlu, bu düzenleme anlamında aile bireyidir ve bu kişiye bu işçinin yanına yaşamak üzere üye ülkeye yerleşmesine yasal olarak izin verilmesi halinde, 1/80 sayılı Karar uyarınca haklara sahiptir şeklinde yorumlanmalıdır.
25- İKAMET HAKKININ HANGİ ŞARTLARDA KAYBEDİLECEĞİNE İLİŞKİN 07.07.2005 TARİH VE C- 373/03 SAYILI C. AYDINLI KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesinin 1’inci fıkrasının 2’nci hükmüne göre üye ülkede ücret veya maaş ilişkisinde seçmiş olduğu her işe serbestçe girme hakkına sahip olan bir Türk vatandaşı, hem bir yıldan fazla mahkumiyetinden ve tahliyesinden sonra uzun süre uyuşturucu tedavisi görmesinden dolayı uzun süre iş piyasasından uzak kaldığından, hem de sınırdışı kararı verildiği tarihte reşit olduğundan ve başta ikamet hakkını elde ettiği Türk vatandaşının yanında artık ikamet etmediğinden ve bu kişiden bağımsız kendi başına bir yaşam sürmesi nedeniyle bu hakkı kaybetmez.
26- TÜRK VATANDAŞININ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİ ÇOCUĞUNUN DİĞER ÜYE ÜLKEDE DE BURS ALACAĞINA İLİŞKİN 07.07.2005 TARİH VE C-374/03 SAYILI G. GÜROL KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 9’uncu maddesinin 1’inci cümlesi üye ülkelerde doğrudan etkiye sahiptir.
Bir Türk çocuğu, yerleştiği üye ülkede düzenli olarak ebeveyninin yanında oturduktan sonra, ana ikametini aynı ülke içinde üniversite eğitimi gördüğü yere nakletmesi ve ebeveyninin yanında ikinci ikamet olarak kayıtlı kalması halinde, 1/80 sayılı Kararın 9’uncu maddesinin 1’inci cümlesi hükmünün ‘ebeveyn yanında oturmak’ şartını yerine getirir.
9’uncu maddenin 2’nci cümlesi üye ülkelerde doğrudan etkiye sahiptir. Bu düzenleme, Türk çocuklarına mahreç davada söz konusu olan eğitim yardımında olduğu gibi, eğitim teşviklerinden yararlanma yolunda eşit talep hakkı tanır; bu hak Türk çocuklarının Türkiye’de yüksek öğrenim görmeleri halinde de mevcuttur.
27- ÇALIŞMAYA/İKAMETE İLİŞKİN TANINAN HAKLARIN ANCAK KAMU DÜZENİ, GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI NEDENLERİYLE VEYA YENİ İŞ BULUNMASI İÇİN UYGUN SÜRENİN AŞILMASI HALİNDE KISITLANABİLECEĞİNE İLİŞKİN 07.07.2005 TARİH VE C-383/03 SAYILI E. DOĞAN KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmüne göre üye ülkede ücret veya maaş ilişkisinde seçmiş olduğu her işe serbestçe girme hakkına sahip olan bir Türk vatandaşı, bulunduğu üye ülkenin düzenli iş piyasasından yalnız geçici olarak uzaklaşmış olması halinde, bir yıldan fazla süren mahkumiyetinden dolayı bir işte çalışmaması nedeniyle bu hakkı kaybetmez.
Bu düzenleme sayesinde çalışmaya ve dolayısıyla ikamete ilişkin ilgiliye tanınan haklar, sadece anılan Karar’ın 14’üncü maddesinin 1’inci fıkrasına göre kamu düzeni, güvenliği ve sağlığı nedenleriyle veya Türk vatandaşının ceza evinden tahliyesinden sonra ücret ve maaş ilişkisinde bir yeni iş bulması için gerekli uygun süreyi aşması durumunda kısıtlanabilirler.
28- BİR TÜRK İŞÇİSİNİN İŞ PİYASASINDAN GEÇİCİ OLARAK UZAKLAŞMASINI HAKLI GÖSTERECEK NEDENLERİN BULUNMASI HALİNDE, ÜYE ÜLKELERİN YABANCININ İKAMET HAKKINI SORGULAYAMAYACAKLARINA İLİŞKİN 10.01.2006 TARİH VE C- 230/03 SAYILI M. SEDEF KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası,
- Bir Türk işçisi, yalnız önceden 6’ncı maddenin 1’inci fıkrasının 2’nci hükmünün şartlarını yerine getirmesi halinde, anılan maddenin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmünde belirtilen haklara esas itibariyle sahip olur,
- 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasının 3’üncü hükmü uyarınca ücret veya maaş ilişkisinde seçmiş olduğu her işe serbestçe girme hakkına henüz sahip olmayan bir Türk işçisi, iş piyasasından geçici olarak uzaklaşmış olmasını haklı kılacak 6’ncı maddenin 2’nci fıkrasında belirtilen nedenler türünde bir neden gösterememesi halinde, bulunduğu üye ülkede sürekli düzenli bir işte çalışmak zorundadır,
- Mahreç davadaki söz konusu süreler, 6’ncı maddenin 2’nci fıkrası hükmüne göre değerlendirilen düzenli çalışmanın kesintiye uğradığı sürelerdir ve bu sürelerden dolayı yetkili milli merciler ilgili üye ülkede yabancının ikamet hakkını sorgulayamazlar
şeklinde yorumlanmalıdır.
29- HER TÜRLÜ İŞE GİRME HAKKINI ELDE ETMİŞ TÜRK VATANDAŞLARININ HANGİ HALLERDE BU HAKKI KAYBEDECEKLERİNE İLİŞKİN 18.07.2007 TARİH VE C-325/05 SAYILI İ. DERİN KARARI
Çocuk yaşta aile birleşimi yoluyla bir üye ülkeye girmesine izin verilen ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesine göre dilediği her türlü işe serbestçe girme hakkını elde etmiş bir Türk vatandaşı, üye ülkede işe girme serbestliği hakkından kaynaklanan ikamet hakkını yalnız aşağıda belirtilen iki durumda
• 1/80 sayılı OKK’nın 14’üncü maddesinde belirtilen hallerde veya
• yerleştiği üye ülkeyi geçerli sebepleri olmaksızın az sayılmayacak bir süre için terketmesi halinde ve aynı zamanda, 21 yaşından gün aldıktan sonra, geçimini ebeveyninden bağımsız olarak sağlaması, ilgili üye ülkede kendi başına yaşaması ve hakkında verilmiş ertelenmemiş ceza mahkumiyetinden dolayı cezaevine girmesi nedeniyle iş piyasasından az sayılmayacak bir süre uzak kalması
halinde kaybeder.
Böyle bir yorum, 19 Aralık 1972 tarih ve EWG Nr. 2760/72 sayılı Konsey Tüzüğü ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’ün 59’uncu maddesinde yerine getirilmesi öngörülen şartlara ters düşmemektedir.
30- TÜRK VATANDAŞLARININ ÜYE ÜLKEDE YERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE İLK DEFA BAĞIMSIZ ÇALIŞMA HAKLARINA İLİŞKİN 20.09.2007 TARİH VE C-16/05 SAYILI V.TÜM, M. DARI KARARI
23 Kasım 1970 tarihinde Brüksel’de imzalanan ve 19 Aralık 1972 tarih ve EWG Nr. 2760/72 sayılı Konsey Tüzüğü ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası, ilgili üye ülkede Katma Protokolün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Türk vatandaşlarının yerleşme özgürlüğü hakkına kısıtlamalar ile Türk vatandaşlarının bu ülkenin hükümranlık alanı içinde ilk defa bağımsız çalışma faaliyetinde bulunmaları hakkındaki maddi ve usule ilişkin hükümlerde kısıtlamalar getirilmesini yasaklar şeklinde yorumlanmalıdır.
31- TÜRK VATANDAŞLARININ ÜYE ÜLKEYE GİRME AMAÇLARININ BUNLARIN SAHİP OLDUKLARI İŞÇİ OLMA ÖZELLİĞİNE HALEL GETİRMEYECEĞİNE İLİŞKİN 24.01.2008 TARİH VE C- 294/06 SAYILI E. PAYIR, B. AKYÜZ, B. ÖZTÜRK KARARI
Bir Türk vatandaşının çocuk bakıcısı (au-pair) ya da öğrenci olarak üye bir ülkenin hükümranlık alanına girmesine izin verilmiş olması durumu, onun sahip olduğu işçi olma özelliğine halel getirmez ve Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklığın geliştirilmesini öngören 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası anlamında dahil olduğu düzenli iş piyasası dışına çıkarmaz. Bu durum, bu nedenle 1/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrasına dayanarak çalışma izinlerini uzatacak ve buna uygun ikamet statüsü sahibi olacak Türk vatandaşları için engel teşkil etmez.
32- İŞE GİRME HAKKINI ELDE ETMİŞ TÜRK VATANDAŞLARININ İŞE GİRME SERBESTLİĞİNİ HANGİ HALLERDE KAYBEDECEKLERİNE İLİŞKİN 25.09.2008 TARİH VE C-453/07 SAYILI H. ER KARARI
16 yaşında okuldan ayrıldıktan sonra ücret veya maaş ilişkisinde her hangi bir işte çalışmamış, devletin verdiği meslek teşvik önlemlerine katılmış ancak hiç birini bitirmemiş olsa dahi, çocuk yaşta aile birleşimi yoluyla bir üye ülkeye girmesine izin verilen ve Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesinin 1’inci cümlesine göre, dilediği her türlü işe serbestçe girme hakkını elde etmiş, bugün 23 yaşına gelmiş bir Türk vatandaşı, üye ülkede işe girme serbestliği hakkından doğan ikamet hakkını kaybetmez.
33- ÜYE ÜLKEDE HİZMET SUNMAK İSTEYEN TÜRK VATANDAŞLARINDAN KATMA PROTOKOLÜN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCE ÜLKEYE GİRİŞ VİZESİ ZORUNLULUĞU BULUNMAMASI HALİNDE GİRİŞ VİZESİ İSTENEMEYECEĞİNE İLİŞKİN 19.02.2009 TARİH C-228/06 SAYILI M. SOYSAL, İ. SAVATLI KARARI
23 Kasım 1970 tarihinde Brüksel’de imzalanan ve 19 Aralık 1972 tarih ve EWG Nr. 2760/72 sayılı Konsey Tüzüğü ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’ün 41’inci maddesinin 1’inci fıkrası, bu Protokol’ün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren mahreç davada olduğu gibi, merkezi Türkiye’de bulunan bir işletme için üye ülkede hizmet sunmak isteyen Türk vatandaşlarından, bir üye ülkenin hükümranlık alanına girmek için ülkeye giriş vizesi istenmesini, eğer böyle bir vize zorunluluğunun Katma Protokolün yürürlük tarihinden önce bulunmaması halinde, yasaklar şeklinde yorumlanmalıdır.
34- 3 YILDAN FAZLA ÜYE ÜLKEDE ÇALIŞMIŞ TÜRK İŞÇİSİNİN ÇOCUĞUNUN EBEVEYNİ İLE BİRLİKTE ÜLKESİNE GERİ DÖNDÜKTEN SONRA TEKRAR GELDİĞİ ÜYE ÜLKEDE MESLEKİ EĞİTİMİNİ BİTİRDİKTEN SONRA İŞ PİYASASINA GİRME HAKKINA SAHİP OLDUĞUNA İLİŞKİN 21.01.2010 TARİHLİ VE C-462/08 SAYILI Ü. BEKLEYEN KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesinin 2’nci fıkrası, 3 yıldan fazla üye ülkede çalışmış bir Türk işçisinin çocuğunun, ebeveyniyle birlikte menşe ülkeye geri döndükten sonra, yalnız başına meslek eğitimi almak üzere ilgili üye ülkeye yeniden geri dönmesi halinde de, bu üye ülkede mesleki eğitimini bitirdikten sonra iş piyasasına girme ve ikamet hakkına sahiptir şeklinde yorumlanmalıdır.
35- ÖDENEKLERİN İKAMETE BAĞLI OLAMAYACAĞINA İLİŞKİN 26.05.2011 TARİH VE C-485/07 SAYILI H. AKDAŞ, H. AĞARTAN KARARI
-Avrupa Toplulukları üyesi ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin Türk işçilerine ve aile fertlerine uygulanmasına ilişkin 19.9.1980 tarihli ve 3/80 sayılı OKK’nın 6’nci maddesinin 1’inci fıkrasının doğrudan uygulanabilir olduğu ve Türk vatandaşlarının bundan dolayı üye ülkeler mahkemeleri önünde anılan maddeye ters düşen düzenlemelerin uygulanmasının hükümsüz olduğunu talep etme hakları bulunduğu şekilde yorumlanmalıdır.
-Üye ülkelerin düzenlemelerinin, mahreç davada olduğu gibi, Türk işçilerinden bulundukları üye ülkede sürekli işgöremezlik durumlarından dolayı ikamet haklarını yitirdikten sonra Türkiye’ye döndüklerinde ek emeklilik aylığı ödeneğini kesen 6 Kasım 1986 tarihli Ek Ödemelere İlişkin Kanun’un (Hollanda) 4a maddesinin, 3/80 sayılı OKK’nın 6’nci maddesinin 1’inci fıkrasına ters düştüğü şeklinde yorumlanmalıdır.
Bu bağlamda, 3/80 sayılı OKK’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası, hak sahibi Türk vatandaşlarının artık üye ülkede ikamet etmediklerinden dolayı, üye devletleri anılan maddede sayılan hizmetlerin kesilmesinden, değiştirmesinden, askıya almaktan, el koymaktan açık ve kesin olarak men etmektedir. Kısaca bu ödemeleri ikamet yerine bağlayan düzenlemeleri yasaklamaktadır.
36- AB VATANDAŞLARI İÇİN GEÇERLİ OLAN SINIRDIŞI EDİLMEKTEN KORUNMA İLKESİNİN TÜRK VATANDAŞLARI İÇİN BENZER ŞEKİLDE GEÇERLİ OLMAYACAĞINA İLİŞKİN 08.12.2011 TARİH VE C-371/08 SAYILI N. ZIEBELL KARARI
Bir taraftan Türkiye Cumhuriyeti, diğer taraftan Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Topluluk üyesi ülkelerce 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 23 Aralık 1963 tarih ve 64/732/EWG sayılı Konsey Kararı ile Topluluk adına kabul, tasdik ve teyit edilen Anlaşma uyarınca kurulan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 14’üncü maddesinin 1’inci fıkrası,
-14’üncü maddeye göre Türk vatandaşlarına tanınan sınırdışı edilmeden korunmanın kapsamı, 29 Nisan 2004 tarih ve 2004/38/EG sayılı Avrupa Parlamentosu’nun ve Avrupa Konseyi’nin Avrupa Topluluğu Vatandaşlarının ve Aile Bireylerinin Üye Ülkelerde Serbest Dolaşım ve İkamet Haklarına İlişkin Yönergesi’nin 28’inci maddesinin 3’üncü fıkrasının (a) hükmünde öngörülen AB vatandaşlarına tanınan koruma kapsamından küçüktür. Bu nedenle, AB ülkeleri vatandaşları için geçerli olan sınırdışına edilmekten korunma düzenlemesi, Türk vatandaşlarına da benzer şekilde uygulanmaz.
- Kişisel davranışların o anda üye ülkenin ana menfaatlerinden biri için ağır bir tehlike teşkil etmesi ve sınırdışı etme önleminin bu durumun önlenmesi açısından kaçınılmaz olması halinde, 14’üncü maddenin 1’inci fıkrası, Türk vatandaşlarını buna benzer durumlarda sınırdışı edilme kararından korumaz
şeklinde yorumlanmalıdır.
37- TÜRK VATANDAŞLIĞININ YANINDA ÜYE ÜLKENİN VATANDAŞLIĞINA SAHİP KİŞİLERİN ORTAKLIK HUKUKUNDAN YARARLANMA HAKLARINA İLİŞKİN 9.03.2012 TARİH ve C-7/10 VE C-9/10 SAYILI T. KAHVECİ ve O. İNAN KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ile Türkiye arasındaki Ortaklık Anlaşması ile tesis edilmiş olan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Kararı’nın 7’nci maddesi, bir üye ülkenin düzenli iş piyasasına dahil olmuş bir Türk işçisinin aile bireyleri, Türk vatandaşlığının yanında ev sahibi ülkenin vatandaşlığını da almış olsalar bile, anılan 7’nci maddeden doğan haklardan yararlanırlar şeklinde yorumlanmalıdır.
38- GEÇMİŞTEKİ HUKUKSAL DÜZENLEMELERE İLİŞKİN NEDENLERİN ORTADAN KALKMASINDAN DOLAYI TÜRK VATANDAŞLARININ OTURMA İZİNLERİNİN İPTAL EDİLEMEYECEĞİNE İLİŞKİN 08.11.2012 TARİH VE C-268/11 SAYILI A. GÜLBAHÇE KARARI
Bir taraftan Türkiye Cumhuriyeti, diğer taraftan Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Topluluk üyesi ülkelerce 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 23 Aralık 1963 tarih ve 64/732/EWG sayılı Konsey Kararı ile Topluluk adına kabul, tasdik ve teyit edilen Anlaşma uyarınca kurulan Ortaklık Konseyi’nin 19.9.1980 tarihli ve 1/80 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 6’ncı maddesinin 1’inci fıkrası, Türk işçisinin oturma iznini aldatma yoluyla elde etmemiş olması ve idari işlemin 6’ncı maddenin 1’inci fıkrasında belirtilen bir yıllık yasal çalışma döneminin akabinde gerçekleşmiş olması halinde, üye ülke yetkili makamlarınca bir Türk işçisinin oturma izninin, bu iznin düzenlendiği tarihteki milli hukuk düzenlenmesinden dolayı oturma izninin düzenlenmesine dair nedenlerin ortadan kalktığı gerekçesiyle geriye dönük iptal edilmesini engellediği şeklinde yorumlanmalıdır.
39- TÜRK VATANDAŞLARININ ÜYE ÜLKELERDE HİZMET ALMA ÖZGÜRLÜKLERİNE İLİŞKİN 24.09.2013 TARİH VE C-221/11 SAYILI L.E. DEMİRKAN KARARI
Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Türkiye arasında 23 Kasım 1970 tarihinde Brüksel’de imzalanan ve 19 Aralık 1972 tarih ve EWG Nr. 2760/72 sayılı Konsey Tüzüğü ile Topluluk adına sonuçlandırılan, tasdik ve teyit edilen Katma Protokol’un 41’inci maddesinin 1’inci fıkrasına göre “hizmet sunma özgürlüğü kavramı”, bir hizmet almak amacıyla bir AB üyesi ülkeye giden Türk vatandaşlarının “hizmet alma özgürlüğünü” kapsamaz şeklinde yorumlanmalıdır.
40- AVRUPA BİRLİĞİ ÜYESİ ÜLKE VATANDAŞLARI İLE EVLİ ÜÇÜNCÜ ÜLKE VATANDAŞLARININ VİZE MUAFİYETİNE İLİŞKİN 25.7.2002 TARİH VE C-459/99 SAYILI KARARI
1.Avrupa Birliği Konseyi’nin,
• üye ülke işçilerinin ve aile fertlerinin topluluk içersinde seyahat ve ikametlerine ilişki sınırlamaların kaldırılması hakkındaki 15.10.1968 tarihli, 68/360 AET sayılı Direktifi’nin 3’üncü maddesi,
• üye ülke vatandaşlarının topluluk içerisinde yerleşme ve hizmet dolaşımı alanlarında seyahat ve ikametlerine ilişkin sınırlamaların kaldırılması hakkındaki 21.5.1973 tarihli, 73/148/AET sayılı Direktifi’nin 3. maddesi ile
• üye ülkelerin dış sınırlarından geçişte vatandaşları vizeye tabi olan 3’üncü ülkelerin belirlenmesine ilişkin 25.9.1995 tarihli ve 2317/95 sayılı Tüzüğü,
uygunluk prensibi ışığında bir üye ülkenin bir diğer üye ülkenin vatandaşı ile evli olup geçerli bir kimliği veya pasaportu olmaksızın veya bir vizeye sahip olmaksızın ülkesine girmek isteyen bir üçüncü ülke vatandaşını, kimliğini ve evli olduğunu kanıtlaması ve 68/360 sayılı Direktifin 10. maddesi ile 73/148 sayılı Direktifin 8’nci maddesi gereğince kamu düzeni, güvenliği veya sağlığı için tehlike teşkil ettiğine dair bir kanıtın mevcut olmaması halinde sınırdan geri çeviremeyeceği şeklinde yorumlanmalıdır.
2. 68/360 sayılı Direktifin 4. maddesi ile 73/148 sayılı Direktifin 6’ncı maddesi, bu maddelerin, bir üye ülkeye, kimliğini ve bir üye ülkenin vatandaşı ile evli olduğunu kanıtlayabilen bir üçüncü ülke vatandaşına, münhasıran ülkesine yasadışı girdiği için ikamet izni verilmesini reddetme ve ülkesinden çıkartmaya yönelik tedbirleri uygulama olanağı vermediği şeklinde yorumlanmalıdır.
3. 68/360 sayılı Direktifin 3. maddesi ile 4. maddesinin 3’üncü fıkrası, 73/148 sayılı Direktifin 3’üncü ve 6’ncı maddeleri ile yabancıların ülkeye giriş ve ikametleri konusunda kamu düzeni, güvenliği veya sağlığının haklı kıldığı hallere münhasır özel hükümlerin eşgüdümüne ilişkin Avrupa Birliği Konseyinin 25.2.1969 tarihli ve 64/221/AET sayılı Direktifinin 3’üncü maddesinin 3’üncü fıkrası, bir üye ülkenin, bir diğer üye ülkenin vatandaşı ile evli olup, yasal olarak ülkesine giren bir üçüncü ülke vatandaşına münhasıran ikamet izni talep etmeden önce vizesi sona erdiği gerekçesiyle ikamet izni verilmesini reddetme ve ülkesinden çıkartmaya yönelik tedbirleri uygulama olanağı vermediği şeklinde yorumlanmalıdır.
4. 64/221 sayılı Direktifin 1. maddesinin 2’nci fıkrası ile 9’üncü maddesinin 2’nci fıkrası, bir üye ülke vatandaşının yabancı uyruklu eşinin, ilk ikamet izninin reddedilmesine ilişkin bir kararı veya böyle bir iznin verilmesinden önce ülkeden çıkarılmasına ilişkin bir kararı, bir kimliğe sahip olmasa bile veya vize yükümlülüğüne tabi olmasına rağmen üye ülkeye vizesiz girmiş veya vizesinin sona ermesinden sonra orada ikamet etmiş olsa dahi, 9’uncu maddenin 1’inci fıkrasına göre yetkili mercie ibraz etmekle yükümlü olduğu şeklinde yorumlanmalıdır.
41- ÜYE ÜLKEDE ÇALIŞAN ÜÇÜNCÜ ÜLKE İŞÇİLERİNİN HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMI KAPSAMINDA BİR DİĞER ÜYE ÜLKEDE İSTİHDAMLARINDA ÇALIŞMA İZNİNDEN MUAF TUTULMALARINA İLİŞKİN 9.8.1994 TARİH VE C-43/93 SAYILI R. VANDER ELST KARARI
Bir üye ülkenin, bir diğer üye ülkede kurulu olup, üçüncü ülke vatandaşlarını usulüne uygun ve sürekli istihdam eden ve ülkesinde hizmet sunmak üzere bulunan işletmeleri, para cezası uygulama tehdidi ile söz konusu işçileri için ulusal göç dairesinden çalışma izni almak ve bu izin için öngörülen masrafları karşılamakla yükümlü kılması, Avrupa Ekonomik Topluluğu Sözleşmesi’nin 59’uncu ve 60’ncı maddelerine aykırıdır.
İşletmenin kurulu bulunduğu üye ülkede çalışma izni almış ve orada usulüne uygun olarak çalışan, hizmetin sunulduğu ülke için, üstlenilen işin ifasının gerektirdiği süre kadar geçerli ikamet iznine sahip olan ve bu üye ülkenin iş piyasasına girme talebinde bulunmayan üçüncü ülke işçileri, işin tamamlanmasından sonra vatanlarına veya ikametlerinin olduğu ülkeye geri döneceklerinden hizmetin sunulduğu üye ülke mevzuatının öngördüğü yükümlülükler diğer üye ülke işletmelerine, bu üye ülkedeki hizmet sunucularına kıyasla daha fazla yük getirir ve hizmet sunumu şartı olarak yerine getirilmesi istenilem gerekleri aşar.